.. บนยอดเขาพนมรุ้ง ณ ความสูง 402 เมตร จากระดับน้ำทะเลปานกลาง เป็นที่ตั้งของปราสาทหินทรายสีชมพู  นาม "ปราสาทหินพนมรุ้ง" ซึ่งโดดเด่นด้วยลักษณะสถาปัตยกรรมขอม  ขรึมขลัง  ดูมีพลัง  สันนิษฐานว่าปราสาทหินพนมรุ้งถูกสร้างขึ้นในพุทธศตวรรษที่ 15 – 18 โดยนเรนทราทิตย์ ผู้เป็นต้นตระกูลของพระเจ้าสุริยวรมันที่ 2 (ผู้สร้างนครวัด)

          ปราทสาทหินพนมรุ้งสร้างขึ้นตามคติความเชื่อในศาสนาฮินดู ลัทธิไศวนิกาย  ออกแบบให้มีลักษณะเป็นแนวเส้นตรง และเน้นความสำคัญเข้าสู่จุดศูนย์กลาง คือปราสาทประธานที่หันหน้าไปทางทิศตะวันออก ด้านขวาของบันไดขึ้นสู่ปราสาทประธานคือพลับพลา  สันนิษฐานว่าเป็นสถานที่เตรียมองค์ของพระมหากษัตริย์ ก่อนเสด็จขึ้นสักการะเทพเจ้าในปราสาทประธาน ถัดไปคือทางเดินทอดยาว ซึ่งสองข้างเรียงรายด้วยเสานางเรียง นำไปสู่สะพานนาคราช ที่เชื่อกันว่าเป็นทางเชื่อมระหว่างโลกมนุษย์กับดินแดนของเทพเจ้า

          เมื่อขึ้นไปถึงปราสาทประธานซึ่งก่อด้วยหินทรายสีชมพู จะพบความมหัศจรรย์ของการจำหลักหินเป็นลวดลายอ่อนช้อย โดยเฉพาะบริเวณหน้าบันและทับหลัง ที่จำหลักเป็นภาพเรื่องราวในศาสนาฮินดู เช่น พระราม ในเรื่องรามเกียรติ์  พระศิวนาฏราช  พระนารายณ์บรรทมสินธุ์ เป็นต้น

          นอกจากรูปแบบการวางผังและลวดลายการจำหลักหินแล้ว คติความเชื่อของการสร้างศาสนสถานขอมคือ สถานที่ตั้ง  ซึ่งมักสร้างบนภูเขา ด้วยความเชื่อว่าปราทสาทหินเปรียบดังเทวาลัยของเทพเจ้าบนยอดเขาพระสุเมรุ อันเป็นศูนย์กลางของจักรวาลสำหรับปราสาทหินพนมรุ้งสร้างอยู่บนยอดภูเขาไฟที่ดับแล้ว

          อีกหนึ่งมหัศจรรย์นอกเหนือจากลักษณะทางสถาปัตยกรรมและศิลปกรรมของกลุ่มศาสนสถานแห่งนี้คือ วันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 5 ซึ่งอยู่ในช่วงเดือนเมษายนของทุกปี  ตรงกับช่วงจัดงานประเพณีขึ้นเขาพนมรุ้ง  แสงแรกของดวงตะวันจะสาดส่องทะลุผ่านประตูทั้ง 15 ช่อง ดูงดงามและน่าทึ่งเป็นอย่างยิ่ง

   การเดินทาง
          จากอำเภอนางรอง จังหวัดบุรีรัมย์ ใช้เส้นทางหมายเลข 24 ไปประมาณ 14 กิโลเมตร ถึงสามแยกโรงเรียนบ้านตะโก แล้วเลี้ยวขวาเข้าทางหลวงหมายเลข 2117 ตรงไปอีกราว 6 กโลเมตร ถึงบ้านตาเป๊ก จากนั้นเลี้ยวซ้ายเข้าทางหลวงหมายเลข 2221 อีก 6 กโลเมตร ถึงปราสาทหินพนมรุ้ง

   ติดต่อสอบถาม
          อุทยานประวัติศาสตร์พนมรุ้ง ตำบลตาเป๊ก  อำเภอเฉลมพระเกียรติ์ จังหวัดบุรีรัมย์ 31110  โทรศัพท์  044-782 715
          ททท. สำนักงานสุรินทร์ (รับผิดชอบพื้นที่จังหวัดสุรินทร์  บุรีรัมย์  ศรีสะเกษ) เลขที่ 355/3-6  ถนนเทศบาล 1 ตำบลในเมือง อำเภอเมืองฯ  จังหวัดสุรินทร์  32000  โทรศัพท์  044 – 514 447 – 8